У
самым канцы 2006 года культурнае жыццё Гомеля азнаменавалася прыкметнай
падзеяй: у Славянскай бібліятэцы горада адбылася прэзентацыя новай кнігі
вядомага беларускага краязнаўца, доктара філалагічных навук Аляксандра
Фёдаравіча Рогалева “Ад Гаміюка да Гомеля. Гарадская даўніна ў фактах, імёнах і
асобах”.
Аўтара
грунтоўнага і вельмі вялікага па аб’ёме даследавання (звыш 25 умоўна-друкаваных
аркушаў) можна смела назваць летапісцам роднага Гомеля. На працягу многіх гадоў
ён вывучае гомельскія старадаўнасці. Прафесара Рогалева цікавіць літаральна
ўсё: малавядомыя гістарычныя факты; узнікненне і фарміраванне гарадскіх вуліц і
раёнаў; мясцовыя легенды і паданні; асобы, з якімі звязана станаўленне Гомеля;
вытокі прозвішчаў паўднёва-усходняй Беларусі; паходжанне геаграфічных назваў і
многае іншае. Таму і кніга “Ад Гаміюка
да Гомеля” адрозніваецца энцыклапедычнасцю. Мастацкі ж стыль выкладання, які
ўласцівы даследчыку, робіць яго працу даступнай не толькі спецыялістам, але і
шырокаму колу чытачоў.
Прыкметна,
што першы тыраж кнігі хутка разышоўся, так што давялося тэрмінова друкаваць
другі тыраж, каб задаволіць попыт чытачоў. Заўважым, што кнігі А. Ф. Рогалева
паспяхова выкарыстоўваюцца ў навучальным працэсе. Дарэчы, кнігу “Ад Гаміюка да
Гомеля” выдала прыватнае таварыства “Барк”, якое спецыялізуецца якраз на
выданні кніг краязнаўча-гістарычнай і мастацкай тэматыцы і вядома ў Гомелі і
вобласці сваімі добрымі і карыснымі асветніцкімі справамі.
Вось
што расказаў нам аб сваёй кнізе і абставінах яе напісання сам аўтар. “Я з ліку
тых нешматлікіх карэнных жыхароў Гомеля, якія ведаюць і помняць свой радавод. У
школьныя гады мяне асабліва цікавілі гісторыя, геаграфія і літаратура.
Перапляценне гэтых навук ляжыць у аснове маёй кнігі. У яе загалоўку
адлюстраваны выключна мясцовы факт. Гаміюк – гэта старажытная рэчка, якая
ўпадала ў Сож на тэрытоыі сучаснага гомельскага парку. Ля вытокаў Гаміюка і
Сожа узнік Гомель.
Яшчэ
будучы студэнтам, я паставіў перад сабой задачу знайсці вытокі Гаміюка – не ў
літаральным, а ў пераносным, зразумела, сэнсе, гэта значыць рэканструяваць тое
гомельскае мінулае, якое не зафіксавана ў пісьмовых помніках. Крок за крокам я
шукаў і апісваў старажытную мясцовую гісторыю чвэрць стагоддзя.
Я
даношу да людзей тое, чаго яны не знаходзяць нават у самых новых гістарычных
энцыклапедыях. Мой аўтарскі прынцып – расказваць невядомае аб вядомым. У маёй
кнізе, напрыклад, апісана сістэма асабістых імёнаў старажытных жыхароў Пасожжа
– радзімічаў і паказана, як узніклі сучасныя прозвішчы гамяльчан. Там жа, у
кнізе, можна знайсці расказ пра жыццё жыхароў Гомеля з XII па XX стагоддзе. Многіх, спадзяюся,
зацікавіць апавяданне пра апошнюю гомельскую княгіню Ірыну Іванаўну
Паскевіч-Эрыванскую, якая памерла ў 90-гадовым узросце ў Гомелі ў 1925 годзе і
была першым прызнаным у Расіі і Францыі перакладчыкам на французскую мову
знакамітага рамана Льва Талстога “Вайна і мір”. На жаль, пра гэта у нас мала
хто ведае. Увогуле ў кнізе тлумачацца і апісваюцца некалькі тысячаў
культурна-гістарычных і моўных фактаў.
Мяне
вельмі непакоіць тое, што многія нашы сучаснікі кіруюцца ў жыцці пераважна
матэрыяльным пачаткам. Сваёй кнігай я імкнуся абудзіць і чалавечую душу і памяць
людзей. Я ўпэўнены, што прагназаваць будучыню, планаваць заўтрашні дзень можна
толькі пры ўмове, калі мы будзем вывучаць, добра ведаць і шанаваць мінулае”.
Дададзім да сказанага аўтарам, што выхад новай кнігі прафесара Рогалева адбыўся напярэдадні яго пяцідзесяцігоддзя. Пажадаем гэтаму таленавітаму і вельмі сціпламу ў жыцці чалавеку, які любіць свой родны Гомель самааддана і бескарысліва, новых творчых здзяйсненняў, далейшых цікавых і карысных даследаванняў.
Людміла Ермачэнка.
г. Гомель.
Снежань. 2006 год.
